دیابت بارداری
یکی از عوارضی که در دوران بارداری مادر و جنین را تهدید می کند دیابت بارداری می باشد . سلول های بدن انسان به دو ماده احتیاج اساسی دارند ، یکی از این ماده ها اکسیژن بوده و دیگری گلوکز یا قند می باشد . غذاهایی که توسط بدن دریافت می شوند و حاوی قند هستند مانند برنج ، نان ، سیب زمینی و هر آنچه که قند دارند حتی میوه ها در بدن به یک قند واحد تبدیل می شوند. این قند واحد گلوکز نام دارد . تمام سلول های بدن انسان برای اینکه به کار خود ادامه دهند نیاز به قند دارند . انسولین ماده ای است که باعث می شود قند دریافت شده به استفاده سلول ها برسد و کاهش انسولین در بدن سبب بالا رفتن قند می گردد در ادامه به توضیح کاهش انسولین در بارداری و چگونگی آن پرداخته می شود .
تاثیر دیابت در زایمان
آن دسته از زنان مبتلا به دیابت حاملگی که نیازی به انسولین ندارد، به ندرت به زایمان زودرس یا مداخله های دیگر نیاز پیدا می کنند . در صورتیکه که وزن جنین با سونوگرافی 4500 گرم یا بیشتر تخمین زده شده باشد . انجام زایمان سزارین مدنظر قرار می گیرد . زنانی که به علت هیپرگلیسمی ناشتا ، نیاز دارند که با انسولین درمان شوند از نظر وضعیت جنین به طور مداوم تست می شوند و همانند افراد مبتلا به دیابت آشکار تحت درمان قرار می گیرند .
ریسک فاکتورهای دیابت بارداری
برخی از زنان ، به دلیل دارا بودن مشخصه های خاصی ، به میزان بیشتری در معرض دیابت بارداری قرار دارند. از جمله موارد خطر زا عبارتند از :
- اضافه وزن و چاقی مفرط
- سابقه ابتلا به این بیماری در بارداری های گذ شته
- ابتلا به سندرم پلی کیستیک
- درگیر بودن یکی از اعضای خانواده به دیابت
- به دنیا آوردن نوزادی با وزنی بیش از 4 کیلوگرم وزن
تاثیرات منفی دیابت بارداری بر کودک
- داشتن وزنی بیش از حد نرمال هنگام تولد ؛ بالا بود میزان قند خون مادر از سطح طبیعی و نرمال آن ، باعث رشد بیش از حد کودک می شود. این دسته از جنین ها ممکن است هنگام تولد در کانال زایمان گرفتار شوند. در این صورت امکان دارد آسیب ببینند یا اینکه متخصص زایمان سزارین انجام دهد.
- زایمان زودرس ؛ یکی دیگر از عوارض دیابت بارداری ، زایمان زودرس می باشد. البته گاهی اوقات به دلیل رشد بیش از حد جنین پزشک زایمان زودهنگام را توصیه می کند.
- مشکلات تنفسی بسیار جدی ؛ کودکانی که به علت دیابت دوران بارداری مادر ، زودتر از موعد به دنیا می آیند ممکن است به سندرم زجر تنفسی نوزادان مبتلا شوند. در این شرایط نفس کشیدن برای کودک بسیار دشوار می شود.
- پایین بودن قند خون (هیپوگلیسمی) ؛ممکن است برخی از نوزادان که مادران آن ها به قند در دوران بارداری مبتلا بوده اند ، به پایین بودن قند خون دچار شوند. شدید بودن این عارضه امکان دارد باعث بروز تشنج و حمله های ناگهانی در کودک شود.
- چاقی مفرط و ابتلا به دیابت نوع 1 و 2 در آینده ، برای کودکانی که مادرانشان به دیابت بارداری مبتلا بوده اند ، امری محتمل است.
دیابت بارداری بر روی مادر چه تاثیری می گذارد ؟
بالا رفتن فشار خون : دیابت در دوران حاملگی ریسک ابتلا به فشار خون در مادران را بسیار بالا می برد. به دنبال این امر ممکن است مسمومیت حاملگی نیز نمود پیدا کند که یک عارضه جدی و خطرناک است و علاوه بر زندگی مادر ، حیات جنین را نیز در معرض خطر قرار می دهد.
زایمان به روش سزارین : مادرانی که به دیابت بارداری مبتلا می شوند ، به احتمال خیلی زیاد باید زایمان سزارین انجام دهند.
ابتلا به بیماری دیابت در بارداری های آینده : اگر حین یک دوره حاملگی ، مادر به عارضه قند مبتلا گردد ، احتمال این که در بارداری های بعدی نیز به این مشکل برخورد بالاتر بوده و نیز وقوع دیابت نوع دو در سنین بالاتر برای آنان محتمل تر است
مراقبت درمانی دیابت در حاملگی
سه ماه اول :
اندازه گیری گلوکز در این دوران ضروری بوده و به این خاطر بهترین متخصص زنان و زایمان غرب تهران ، زنانی که به دیابت بارداری آشکار مبتلا هستند را در شروع حاملگی بستری کرده وتحت مراقبت قرار می دهند . در این دوره از انسولین برای درمان استفاده می شود . خود مادران نیز می توانند با استفاده از گلوکومتر ، گلوکز خود را بررسی نمایند .
در بانوانی که در وزن ایده آل قرار دارند ، بهتر است کالری آن ها در حد kcal/kg30 – 35 در روز باشد این مقدار با سه وعده کامل غذایی و سه میان وعده توسط بدن دریافت می شود . زنانی که وزن پایین تر از حد طبیعی دارند این مقدار کالری به kcal/kg40 در طول روز تغییر می کند و همچنین در زنانی که اضافه وزن دارند این مقدار به kcal/kg24 در روز کاهش می یابد .
سه ماهه دوم :
برای اینکه ناهنجاری ها و نقص های لوله عصبی مورد بررسی قرار گیرد در هفته های شانزده و بیست بارداری ، از تست غلظت آلفافیتوپروتئین سرم مادر استفاده می شود و همچنین سونوگرافی در هفته های هجده تا بیست بارداری که باید با هدف انجام شوند . این چکاپ های دوره ای بسیار حائز اهمیت است . می توان گفت در دوره سه ماهه دوم حاملگی بدن مادر به ثباتی رسیده و از حالت بی ثباتی خارج شده است . بعد از هفته بیست و چهارم عمدتا استفاده از انسولین احتیاج می شود که علت آن افزایش تولید هورمون های حاملگی است .
سه ماهه سوم :
در زنانی که دیابت دارد و وزن جنین آن ها از 4500 گرم بیشتر است برای اینکه از خطرات احتمالی جلوگیری شود از سزارین استفاده می شود و زمانی که جنین بزگ نبوده و وضعیت مطلوبی دارد می توان از القای لیبر بهره برد . کاهش میزان انسولین و یا حذف آن در روز زایمان، اهمیت زیادی دارد زیرا بعد از زایمان نیاز به انسولین در مادر به طور قابل توجهی کاهش می یابد .
درمان دیابت بارداری
درمان دیابت بارداری طی 3 روش امکان پذیر می باشد:
- تغییر سبک زندگی
- کنترل قند خون
- در صورت لزوم مصرف دارو
کنترل سطح قند خون کمک می کند تا بچه با سلامت بیشتری به دنیا بیاید. همچنین مراقبت دقیق شما را از خطرات حین زایمان دور می کند.
کنترل دیابت بارداری با تغییر سبک زندگی
نحوه تغذیه شما و میزان فعالیت تان ، سبک و نوع زندگی تان را نشان می دهد و در نگه داشتن قند خون در سطح نرمال، تأثیر بسزایی دارد . بهترین متخصص زنان غرب تهران توصیه نمی کند که در دوران حاملگی ، کاهش وزن داشته باشید ؛ چرا که بدن در تلاش است تا جنین به نحو احسن رشد یابد . اما پزشک با یک برنامه ریزی دقیق ، میزان افزایش وزن در دوران بارداری را با توجه به وزنی که پیش از آن داشتید ، کنترل می کند.
رژیم غذایی سالم
یک برنامه غذایی سالم شامل انواع میوه ها ، سبزیجات ، غلات ، حبوبات و پروتئین های بدون چربی می باشد. میزان مصرف کربوهیدرات در این رژیم غذایی محدود است. یک دکتر زنان خوب در تهران با ارائه یک برنامه غذایی مناسب با هر فرد ، میزان مواد دریافتی بدن را در زمان بارداری او مدیریت می کند و به پیشگیری از بروز دیابت بارداری کمک می نماید.
مصرف دارو
چنانچه با برنامه های غذایی و ورزشی ، قند خون مادر کنترل نشود ، مصرف دارو ضرورت پیدا می کند. تزریق انسولین یکی از راه حل های دارویی می باشد. برخی از پزشکان مصرف داروهای خوارکی را تجویز می نمایند. البته تعدادی از پزشکان بر این باورند که برای مطمئن شدن از تاثیر داروهای خوراکی ، به تحقیق و مطالعات بیشتری نیاز است.
برای پیشگیری از دیابت بارداری چه باید کرد ؟
در خصوص پیشگیری از دیابت دوران حاملگی باید گفت که تضمینی وجود ندارد اما یک سری عادات سالم و درست می تواند مادر را در زمان حاملگی در شرایط مساعد و مطلوب تر و به دور از عارضه هایی مثل دیابت قرار دهد. همچنین اگر به این امر دچار شدید ، راهکارهای ذیل به شما کمک می کنند که ریسک آن در بارداری های بعدی یا وقوع دیابت نوع 2 کمتر شود.
مصرف غذاهای سالم : مواد خوراکی و غذاهایی که حاوی فیبر زیاد و چربی و کالری کمی هستند را در برنامه غذایی تان وارد کنید. مصرف میوه های تازه ، سبزیجات و انواع مختلفی از حبوبات در این امر تاثیر زیادی دارد. البته میزان مصرفی این مواد در دوران حاملگی را با بهترین متخصص زنان غرب تهران چک کنید.
فعال باشید : ورزش کردن پیش از باردار شدن و در این دوران می تواند شما را از خطر دیابت حاملگی در امان نگه دارد. سعی کنید 30 دقیقه در روز را به این گونه فعالیت ها اختصاص دهید.
در زمان بارداری تناسب وزن داشته باشید : اگر برای باردار شدن تصمیم گیری کرده اید ، در صورت ابتلا به اضافه وزن ، بهتر است پیش از هرگونه اقدامی ابتدا وزن اضافی را کاهش دهید. بدین نحو در زمان حاملگی سطح سلامتی تان نیز بالاتر خواهد بود و خطرات کمتری شما و جنین تان را تهدید می کنند.
در دوران بارداری ، بیش از حد معین ، اضافه وزن پیدا نکنید : با توجه به شرایط هر مادر ، او در زمان حاملگی اضافه وزن معنی پیدا می کند. افزوده شدن وزن حتما باید کنترل شده و زیر نظر دکتر زنان باشد. چنانچه تفاوت فاحشی میان حد تعیین شده و وزن اضافه شده باشد ، بروز دیابت باردار محتمل تر خواهد بود.
کلام آخر
با توجه به حساس بودن دوره باردرای انجام مراقبت های لازم بسیار اهمیت دارد . شما می توانید برای مشاوره های بیشتر در خصوص دیابت بارداری و دیگر موارد به بهترین متخصص زنان غرب تهران مراجعه نمایید .